Mijają trzy lata od eskalacji wojny w Ukrainie. Trzy lata pomocy PCPM
Losy Ukrainy ponownie przyciągają uwagę świata. W cieniu międzynarodowych rozmów, organizacje humanitarne, w tym polskie, niosą pomoc zarówno w samej Ukrainie, jak i uchodźcom w Polsce. Działania te jednak znacząco różnią się od tych z lutego 2022 roku. Obecnie nie chodzi już o doraźne wsparcie w postaci żywności czy pieniędzy, lecz o długofalową odbudowę zniszczonych domów, placówek medycznych i całego życia, zarówno w Ukrainie, jak i w Polsce.
Fundacja Polskie Centrum Pomocy Międzynarodowej (PCPM) aktywnie wspiera Ukrainę i jej obywateli od początku rosyjskiej agresji w lutym 2022 roku.
– Od wybuchu pełnoskalowej wojny, charakter pomocy humanitarnej, w tym naszej fundacji, uległ znaczącej transformacji. Zaczynaliśmy od podstawowych działań, takich jak ewakuacja ludności i dostarczanie żywności dla przesiedleńców, a teraz skupiamy się na długoterminowych projektach – wyjaśnia Michał Kupliński, koordynator projektów PCPM w Ukrainie. “W ostatnim roku skoncentrowaliśmy się na remontach i odbudowie domów. Obecnie wspieramy odbudowę systemu ochrony zdrowia, remontując placówki medyczne, aby mogły one świadczyć wysokiej jakości usługi dla lokalnych społeczności”.
Fundacja PCPM prowadziła prace remontowe w domach jednorodzinnych oraz częściach wspólnych budynków wielorodzinnych w obwodach charkowskim i mikołajowskim. Dzięki tym działaniom ponad 3 tysiące osób mogło powrócić do swoich domów. Ponadto, organizacja odnowiła 11 ambulatoriów w obwodach chersońskim i charkowskim oraz w samym Chersoniu.
Mimo to nadal kluczowe są najprostsze pakiety pomocowe. W wielu miejscowościach, do których PCPM dociera z pomocą, pozostali tylko ci mieszkańcy, którzy nie mają możliwości dalszej ewakuacji.
– W naszej pomocy humanitarnej koncentrujemy się na najbardziej potrzebujących grupach: osobach z niepełnosprawnościami, seniorach i osobach samotnych, dostarczając im pakiety higieniczne – dodaje Kupliński.
Ponad pięć lat poza szkołą
Dzieci w Ukrainie wciąż znajdują się w niezwykle trudnej sytuacji. Dla wielu z nich nadchodzi szósty rok nauki zdalnej. W miejscach, gdzie nie da się zapewnić bezpiecznych warunków do nauki, edukacja nadal odbywa się online.
– W odpowiedzi na tę sytuację Fundacja PCPM zorganizowała schrony w trzech szkołach w Truskawcu, umożliwiając 2500 uczniom powrót do nauki stacjonarnej – wyjaśnia Kupliński.
Ponadto, w tym samym mieście fundacja stworzyła nowoczesne centrum młodzieżowe, które podnosi kompetencje cyfrowe uczniów i zapewnia dostęp do sprzętu dla ponad 3000 studentów. Wyposażono także trzy schrony w obwodzie charkowskim w meble, komputery, drukarki, projektory i inne niezbędne urządzenia, z których korzysta 1236 uczniów.
Od pomocy finansowej po samodzielne mieszkanie
Od momentu nasilenia konfliktu, PCPM udziela wsparcia także uchodźcom z Ukrainy przebywającym w Polsce. Pomaga im w znalezieniu zakwaterowania, aktywizacji zawodowej, wspiera dzieci w procesie adaptacji w polskich placówkach edukacyjnych, a także zapewnia wsparcie finansowe dla osób znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji materialnej, głównie seniorów i osób z niepełnosprawnościami.
– W początkowej fazie kryzysu skoncentrowaliśmy się na pomocy finansowej dla osób w najbardziej potrzebujących. Jednak z biegiem czasu zdaliśmy sobie sprawę, że nasze działania muszą mieć charakter bardziej długofalowy. W związku z tym uruchomiliśmy pilotażowy program dofinansowania wynajmu mieszkań na rynku komercyjnym dla osób przebywających w ośrodkach zbiorowego zakwaterowania. Taka forma wsparcia okazała się niezwykle istotna – wyjaśnia Przemek Stachura, zastępca koordynatora projektu „Wspólnie do Niezależności” w PCPM.
– Mimo że mieszkańcy ośrodków zbiorowego zakwaterowania często podejmowali pracę i zarabiali, brakowało im środków na opłacenie kaucji i pierwszego czynszu. W takich przypadkach, pokrycie przez projekt kaucji, pierwszego czynszu oraz częściowe dofinansowanie kilku kolejnych, umożliwiło tym osobom odzyskanie stabilności finansowej – dodaje Stachura.
Wsparcie edukacji i integracji
PCPM angażuje się również w pomoc ukraińskim dzieciom, które znalazły schronienie w Polsce. W odpowiedzi na napływ ponad 150 tysięcy ukraińskich uczniów do polskich szkół, PCPM zainicjował program zatrudniania nauczycielek-uchodźców jako asystentów międzykulturowych. Ponad 1600 asystentów pomagało w integracji ponad 50 tysięcy uczniów w 23 miastach Polski.
– W obecnej sytuacji zauważamy, że środki przeznaczone na pomoc Ukrainie maleją. Dlatego skupiamy się na wspieraniu samodzielności. Nasz projekt, który początkowo dotyczył zatrudniania nauczycieli, teraz koncentruje się na pomocy w nostryfikacji dyplomów, podnoszeniu kwalifikacji i umożliwieniu im wsparcia placówek edukacyjnych. Dzięki temu nauczyciele mogą ubiegać się o stanowiska pedagogiczne na równych prawach z polskimi obywatelami. Oczywiście, barierą jest język. Dlatego nasza fundacja kładzie duży nacisk na kursy językowe, które dają nauczycielom pewność w posługiwaniu się językiem polskim – mówi Ewa Grodek, koordynatorka projektu z Fundacji PCPM.
W ten sposób nauczyciele zyskują większą pewność siebie i swoich umiejętności. Bariera językowa jest często źródłem niepewności, która uniemożliwia osobom posiadającym odpowiednie kompetencje prowadzenie zajęć w języku polskim. Kursy językowe pomagają to zmienić i z czasem nauczycielki starają się o pracę zgodną z ich kwalifikacjami.
Dzięki działaniom PCPM 360 osób znalazło zatrudnienie w sektorze edukacji. Fundacja pomogła również ponad 450 osobom w nostryfikacji dyplomów i studiach podyplomowych, a 386 osób wzięło udział w szkoleniach z języka polskiego.
Pomoc od pierwszego alarmu
Już w dniu rozpoczęcia rosyjskiej inwazji, 24 lutego 2022 roku, PCPM natychmiastowo zareagowało, organizując ewakuację ludności cywilnej z Charkowa. W Krzemieńczuku utworzono tymczasowy punkt schronienia, który zapewnił bezpieczne miejsce dla ponad 5000 uchodźców, z których około 40% znalazło azyl w Polsce. Ponadto PCPM, współpracując z Norweską Radą ds. Uchodźców (NRC), uruchomiło centrum tranzytowe dla uchodźców na Dworcu Wschodnim w Warszawie, gdzie udzielono wsparcia ponad 48 000 uciekinierom z Ukrainy.
PCPM wprowadziło w życie program wypłat gotówkowych dla uchodźców, realizowany za pośrednictwem kart bankomatowych. Fundacja aktywnie włączyła się także we wsparcie ukraińskich samorządów, w tym w odbudowę infrastruktury miejskiej oraz wyposażenie schronów. W ramach programu interwencyjnego zatrudnienia PCPM wspierało zarówno mieszkańców, jak i władze lokalne w różnych regionach Ukrainy, angażując 683 osoby w programie Cash for work”.
MEDEVAC HUB Jasionka – medyczna pomoc na skalę europejską
Od 1 września 2022 roku, przy lotnisku Rzeszów-Jasionka działa MEDEVAC HUB, finansowany przez Komisję Europejską. Do lutego 2025 roku centrum to przyjęło 3538 osoby ewakuowane z Ukrainy, z czego 1652 pacjentów trafiło na leczenie do krajów w całej Europie.
POP Fund – lokalne wsparcie dla uchodźców
Fundusz Polskich Organizacji Pozarządowych (POP Fund), utworzony w odpowiedzi na kryzys humanitarny, sfinansował 79 projektów na łączną kwotę ponad 9 mln zł. W trzech pierwszych edycjach POP Fund wspierał działania poprawiające warunki życia uchodźców, integrację dzieci w polskim systemie edukacji oraz pomoc osobom starszym i z niepełnosprawnościami. Środki trafiły do organizacji w całej Polsce, bo celem Funduszu było wyjście poza Warszawę i największe miasta.
Wyzwania i przyszłość
Mimo wzrostu zainteresowania sytuacją w Ukrainie w ostatnich tygodniach, poziom finansowania pomocy humanitarnej systematycznie maleje. Organizacje takie jak PCPM od dłuższego czasu borykają się z trudnościami w pozyskiwaniu funduszy. Szczególnie widocznym przykładem jest niedawne wstrzymanie finansowania przez USAID.
– Chociaż nas to bezpośrednio nie dotknęło, to miało znaczący wpływ na wiele organizacji partnerskich, co jest odczuwalne w Ukrainie. To wyzwanie, z którym się mierzymy, starając się jak najefektywniej wykorzystać dostępne środki – wyjaśnia Michał Kulpiński.
Fundacja PCPM kontynuuje swoje działania pomocowe w Ukrainie oraz wspiera uchodźców ukraińskich w Polsce.
