Wsparcie społeczności lokalnych 2014

Status: zakończony

Termin realizacji: 1 marca – 30 listopada 2014

Wsparcie społeczności lokalnych na obszarach wiejskich w Tadżykistanie 2014

Główne cele:

Celem projektu jest wzmocnienie współpracy między społecznościami lokalnymi skupionymi w mahallach a władzą lokalną, organizacjami pozarządowymi tadżyckimi i zagranicznymi w południowym Tadżykistanie poprzez wsparcie prawne, trenerskie oraz finansowe.

Projekt jest przedłużeniem działań PCPM i tadżyckiej organizacji Mehrangez. W 2013 roku projekt prowadzony był z dziesięcioma mahallami. W 2014 roku współpraca z tymi mahallami będzie kontynuowana, a dodatkowo do projektu zaproszono pięć nowych mahall. W sumie w projekcie udział weźmie piętnaście społeczności lokalnych.

Wprowadzenie i opis potrzeb:

Wspólnota mahalli ma długą historię w Azji Centralnej wśród ludów tradycyjnie osiadłych (głównie ludności perskojęzycznej, a także części Uzbeków). Mahalla to wspólnota samorządowa funkcjonująca na poziomie lokalnym. Kilka mahall może składać się na jedną wieś, ale jednocześnie jedna wieś może być mahallą. Mahalle funkcjonują także w miastach (jako kwartały, dzielnice czy poszczególne ulice).

Na czele każdej mahalli stoi przewodniczący („rais”) demokratycznie wybrany przez daną społeczność wraz z komitetem mahalli (powszechnie szanowanymi członkami społeczności). Mimo zmian w ostatnich dziesięcioleciach, część tradycji i praktyk mahalli przetrwała do dziś.

W 2008 roku przyjęta została nowa ustawa o organach inicjatyw społecznych (Zakon Respubliki Tadżikistan ob Organah Obszczestwennoj Samodejatel’nosti, №347), regulująca życie mieszkańców na poziomie lokalnym.

Mahalle mogą oficjalnie współpracować z administracją państwową, z organizacjami pozarządowymi (w tym międzynarodowymi), mogą posiadać osobowość prawną, pozyskiwać finanse, prowadzić księgowość i inwestycje.

Ustawa z 2008 roku zakłada, że komitety mahalli mają pełnić rolę lokalnych struktur społeczeństwa obywatelskiego, które najlepiej znają swoje potrzeby i mogą je realizować.

W rzeczywistości jednak ustawa jest „martwa”, a współpraca między społecznościami, a administracją państwową czy NGO’sami (lokalnymi i międzynarodowymi) jest bardzo słaba. Pomimo, iż prawnie komitety mahalli mają zagwarantowane szerokie kompetencje, to w rzeczywistości ich członkowie mają małą wiedzę na temat swoich praw.

Ponadto działalność komitetów mahalli nie jest finansowana ze środków rządowych, a inwestycje w danych wsiach zależą od wyższej administracji (administracji rejonowej, będącej odpowiednikiem polskiego powiatu. Administracja gminna – w Tadżykistanie nosząca nazwę „dżamoat” również nie posiada budżetu państwowego na inwestycje).

Administracja rejonowa, mająca realny wpływ na inwestycje w mahallach, praktycznie wycofała się z inwestowania na poziomie lokalnym. W wyniku tego, a także wyniku szybkiego tempa wzrostu liczby ludności (wzrost w tempie 2,5% rocznie) na tadżyckiej prowincji powstają osiedla nie posiadające dróg dojazdowych, prądu, wody, szkół itd. W większości wsi infrastruktura zbudowana jeszcze w okresie ZSRR w ostatnim dwudziestoleciu nie była remontowana i wymaga pilnych remontów.

Jak pokazuje doświadczenie jest wiele aktywnych mahalli, które własnymi siłami (głównie poprzez zbiórki pieniędzy wśród mieszkańców i własną pracę) próbują prowadzić inwestycje.

Często są to jednak projekty zbyt kosztowne, długotrwałe i społeczność lokalna nie jest w stanie sobie z nimi poradzić bez wsparcia z zewnątrz. Istnieją także mahalle mało zintegrowane, szczególnie te o mieszanym składzie etnicznym, gdzie poziom zaufania między mieszkańcami jest niski. W takich wsiach rzadko prowadzone są wspólne działania (nawet te, które można przeprowadzić własnymi siłami).

W przypadku obu typów społeczności (aktywnych i nieaktywnych) komunikacja między mahallami a władzą rejonową jest bardzo słaba. Nieznajomość ustawy z 2008 roku jest powszechna – i wśród komitetów mahalli, a także w administracji rejonowej.

Mahalle rzadko także współpracują z organizacjami międzynarodowymi, nie rozumiejąc ich działalności bądź myląc ją z pomocą humanitarną (taką pomocą, jaka miała miejsce po wojnie domowej).

Organizacje międzynarodowe posiadają fundusze na wsparcie lokalne – konieczna jest jednak skuteczna komunikacja ze strony społeczności lokalnych, umiejętność wyrażania potrzeb, mobilizacja i gotowość społeczności do ponoszenia części kosztów inwestycji, umiejętność szacowania danych projektów i ich rozliczenia.

W 2013 roku dla dziesięciu mahalli biorących udział w projekcie przeprowadzono warsztaty prawne (prawa i obowiązki mahalli w świetle ustawy z 2008 roku), warsztaty mobilizacyjne (konsultacje społeczne, określanie potrzeb społeczności), warsztaty księgowe oraz warsztaty przygotowywania i rozliczania projektów. Po warsztatach wszystkie mahalle przygotowały i rozliczyły projekty.

W ich wyniku: zbudowano trzy punkty medyczne i wyposażono jeden punkt medyczny, wyrównano jeden kilometr drogi wiejskiej, wymieniono pompę kanału głównego, wymieniono pompę w stacji pompowania wody, zamontowano transformator, który dostarcza elektryczność, zbudowano dach w szkole podstawowej oraz zakupiono samochód z cysterną na wodę.

Większość prac przy projektach to haszar – czyli praca bądź wkład finansowy mahalli. Organizatorzy projektu dofinansowali każdy z projektów kwotą około 12 400 PLN, co stanowiło maksymalnie 40% kosztów całości projektów.

Ewaluacja projektu przeprowadzona w 2013 roku i monitoring projektu przeprowadzony w marcu 2014 roku wykazały, że zeszłoroczne działanie przynosi efekty: komitety mahalli znają swoje prawa, są gotowe na współpracę z grantodawcami międzynarodowymi (niektóre z mahalli już w tym roku rozpoczęły taką współpracę).

Ponadto przewodniczący wszystkich mahalli zauważyli wzrost wzajemnego zaufania wśród mieszkańców, gotowość do wspólnego działania. Taką samą drogę przejdzie pięć nowych mahall zaproszonych do projektu w tym roku. Wśród pozostałych, zeszłorocznych mahall przeprowadzone zostaną warsztaty komunikacji i skutecznego dialogu z wyższą administracją.

Prowadzone będzie także wsparcie aktywistek w tychże mahallach poprzez seminaria dotyczące zdrowia i higieny.

Na początku projektu, tj. w kwietniu wszystkie mahalle wezmą udział w konferencji okrągłego stołu. W spotkaniu udział wezmą także przedstawiciele organizacji pozarządowych oraz administracji.

Odbiorcy:

Piętnaście komitetów mahalli ze wsi w rejonach: bohtarskim, kumsangirskim i dżilikulskim, położonych w obwodzie chatlońskim (dziesięć komitetów mahalli z 2013 roku oraz pięć nowych komitetów mahalli). Beneficjentami realizowanych w mahallach projektów jest cała społeczność.

Kryterium wyboru mahall oparte było o stopień zamożności i poziom zintegrowania danej społeczności, a także wykazanie potrzeby i gotowości do współpracy (nowe mahalle najczęściej same zgłaszały się do projektu, widząc efekty u swoich sąsiadów, którzy brali udział w projekcie w 2013 roku).

Obszar realizacji:

• Rejony: bohtarski, kumsangirski i dżilikulski znajdujące się w okolicy miasta Kurgan Tube w obwodzie chatlońskim

Projekt Współfinansowany w ramach polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Program WSPARCIE DEMOKRACJI 2014

Budżet: całkowita wartość projektu 318 093 PLN (dofinansowanie z FSM wyniosło 299 993 PLN)